Je hebt mensen die, daar ben ik van overtuigd, het allerliefst de rest van hun leven op een cruiseboot zouden slijten. Verstoken van alle aktiviteit zouden zij gedachtenloos in een strandstoel zitten staren naar een eindeloze blauwe zee. Men noemt zulk gedrag “ontspannen”.

Ik snap niet wat eraan is, ook omdat ik eigenlijk niet goed weet hoe het moet. Op vakantie, bijvoorbeeld, doe ik weleens een poging tot ontspannen. Maar voor ik het weet ben ik dan toch alweer van alles aan het bedenken, waardoor van die ontspanning niet veel terecht komt. Vaak gaan die gedachten over mijn vak. Ik ben daarmee overigens geen workaholic, om meteen even een veel voorkomend misverstand te ontwenuwen. Net als kunst en sport is wetenschap geen werk maar een leven, dus als je altijd wetenschapt dan ben je geen workaholic maar een life-a-holic.

Tijdens langere vakanties lukt het mij wel om de psychologie uit mijn systeem te krijgen (ook op verzoek van mijn omgeving, die het om heel eerlijk te zijn niet volledig met bovenstaande analyse eens is). Daarvoor in de plaats ontstaan dan echter weer spontaan allerlei opzetjes voor essays, romans, liedjes, schilderijen, kinderboeken, en films. Niet dat ik zou weten hoe je een film maakt, trouwens. Maar dat doet er niet toe: het is altijd druk in mijn hoofd, dat bij gebrek aan vakinhoudelijke sturing geheel spontaan op de loop gaat met allerlei zaken waar ik totaal niet voor gekwalificeerd ben. Ik heb wel een tijdje gemediteerd, maar dat hielp ook niets want dat wordt bij mij dan weer meteen een heel fanatiek soort mediteren. Het enige dat helemaal nergens toe leidt is tuinieren, maar daar heb ik dan ook een hekel aan.

Hiermee vertoon ik in wezen normoverschrijdend gedrag. In onze cultuur is “even ontspannen” namelijk geen optie die je degewenst naast je neer kan leggen, maar een ideologisch concept, dat door allerlei beeldvorming ondersteund wordt. Vrijwel iedere krant heeft bijvoorbeeld wel een bijlage die met opzet nergens over gaat. Ook het grootste deel van het televisie-aanbod is erop gericht om zoveel mogelijk hersenaktiviteit uit te schakelen. Ontspanning is onderdeel van een zeer select gezelschap concepten, namelijk diegene die de huidige mens niet bevraagt (andere voorbeelden zijn het milieu en gezondheid): ontspanning is goed, punt uit. Terwijl ontspanning toch eigenlijk per definitie nergens goed voor is.