In de nasleep van de fraudezaken (Smeesters, Sanna, en Stapel) gebeuren interessante dingen. Het tijdschrift Psychological Science gaat bijvoorbeeld een plekje reserveren voor replicaties. Een wereldwonder, omdat dit tijdschrift tot nog toe grossierde in het kritiekloos publiceren van onwaarschijnlijke effecten.

Zo bleek in één studie (“Thinking outside of the box”) dat mensen die naast een grote kartonnen doos zitten, creatiever zijn dan mensen die in een grote kartonnen doos zitten. Deze maand verscheen ook een onderzoek (“The gargle effect”) waaruit zou blijken dat gorgelen leidt tot verhoogde zelf-controle. Als je echt iets wilt bereiken in het leven, dan moet je dus gorgelend naast een kartonnen doos gaan zitten. Ik verzin dit niet.

Onderwijl ook interessant: onderzoekers spreken zich uit over hoe goede wetenschap werkt. De bekende psycholoog John Bargh plaatste in Psychology Today bijvoorbeeld een aanval op het tijdschrift PLoS ONE, dat het had aangedurfd een studie te publiceren waarin Bargh zijn effecten niet gerepliceerd werden. Ik moet het even uit het hoofd doen, want het stukje is na een storm van kritiek van de website van Psychology Today verdwenen, maar het ging ongeveer zo.

Bargh was van mening dat het artikel in PLoS ONE niet goed gereviewed was, omdat hij het niet zelf gereviewed had. Daarbij tekende hij aan dat hij het artikel uiteraard had afgewezen als hij het te reviewen had gekregen, omdat zijn effect namelijk wel bestaat en wie het niet kon vinden dus incompetent was. Welnu: omdat hij het artikel niet te reviewen had gekregen, maar het afgewezen zou hebben als dat wel was gebeurd, en omdat een goed journal hem wel gevraagd had wat hij ervan vond, maar PLoS ONE dat niet gedaan had, nou daarom was het artikel dus onterecht gepubliceerd in een slecht tijdschrift. Bent U er nog?

Zulke stukjes bieden een inkijkje in de powerplay die blijkbaar in het machtscentrum van de psychologie heerst. Dat er überhaupt zo’n machtscentrum bestaat is al fascinerend, maar dat de mensen die daarin zitten helemaal niet blijken te snappen wat wetenschap is, dat is toch wel een klein beetje onverwacht. En wat nu? Zal meneer Bargh zijn succesvolle loopbaan voortzetten, of zal hij stilletjes worden afgevoerd naar de B-tijdschriften, omdat men het vertrouwen in zijn werk verloren heeft? En bestaan die effecten van hem nou wel of niet?

Ik zie dat replicatie-hoekje van Psychological Science met spanning tegemoet.